ผู้เชี่ยวชาญเชียงรายเตือนปรอทในปลาแม่น้ำกก

เชียงราย – ผู้เชี่ยวชาญ 2 คนออกมาเตือนถึงอันตรายจากสารโลหะหนักในปลาแม่น้ำกก แม้ระดับสารจะไม่เกินมาตรฐาน แต่การกินปลาเป็นประจำอาจทำให้ร่างกายสะสมสารเหล่านี้ได้ โดยเฉพาะสารปรอทที่อาจเสี่ยงต่อหญิงตั้งครรภ์และเด็กเล็ก ส่งผลกระทบต่อพัฒนาการของเด็ก แนะนำให้มีการตรวจสอบในหลายจุดและติดตามใกล้ชิด

สมพร เพ็งค่ำ นักวิจัยอิสระและผู้อำนวยการสถาบันพัฒนาระบบประเมินผลกระทบทางสุขภาพจากชุมชน เผยผลตรวจปลาจากแม่น้ำกกที่สำนักงานประมงจังหวัดเชียงรายระบุว่าไม่พบสารโลหะหนักเกินมาตรฐาน แต่ตรวจพบสารปรอท 0.09 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ซึ่งถือว่าผิดปกติ เพราะโดยปกติแล้วปลาไม่ควรมีปรอทเลย ต้นน้ำของแม่น้ำกกและแม่น้ำสายมีเหมืองทองที่อาจปล่อยสารโลหะหนักลงน้ำ เมื่อปรอทตกค้างในปลาก็จะกลายเป็นปรอทอินทรีย์ที่มีพิษสูง ถึงแม้จะไม่เกินค่ามาตรฐานแต่ยังน่ากังวล

สมพรเสริมว่า ยังไม่ทราบชนิดของปลาที่นำไปตรวจ เพราะปลาชนิดต่างๆ สะสมปรอทในร่างกายไม่เท่ากัน หากเป็นปลานักล่า เช่น ปลาช่อน แสดงว่ามีการปนเปื้อนตั้งแต่สัตว์เล็กอย่างกุ้ง หอย ปู ถ้าตรวจเจอในปลาเล็กที่ไม่ใช่นักล่าก็ยิ่งน่าห่วง สำหรับการตรวจค่าปรอทในปลา แม้จะไม่เกินมาตรฐาน แต่ถ้าบริโภคเกินปริมาณที่ปลอดภัยต่อวัน (ตามที่ WHO กำหนดไว้ 2 ไมโครกรัมต่อกิโลกรัมต่อวัน) ก็ยังเสี่ยงเกิดผลเสียต่อสุขภาพ

สิ่งที่ควรทำคือสุ่มตรวจปลาหลายจุด โดยเฉพาะปลานักล่า ต้องจับปลาหลายตัวจากแต่ละพื้นที่ พร้อมแจ้งเตือนกลุ่มเสี่ยง เช่น หญิงตั้งครรภ์ เพราะปรอทสามารถสะสมในร่างกายทารกในครรภ์ได้ แม้แม่จะไม่แสดงอาการก็ตาม ควรตรวจหาปรอทในเส้นผมของผู้ที่กินปลาจากแม่น้ำกกบ่อยๆ หากพบว่ามีค่าปรอทสูงควรจัดการและป้องกันทันที เพราะการกินปลาที่มีปรอทต่อเนื่องจะทำให้เด็กมีปัญหาด้านสมองและพัฒนาการ

ผศ.ดร.เสถียร ฉันทะ อาจารย์คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย กล่าวว่า ปลาควรไม่มีปรอท หากมีไม่ควรเกินมาตรฐาน เพราะปรอทเป็นโลหะหนักที่ขับออกจากร่างกายได้ยาก การตรวจว่าปลามีสารไม่เกินมาตรฐานไม่ได้หมายความว่ากินได้อย่างปลอดภัย หากกินต่อเนื่องจะเกิดการสะสมในร่างกาย ปริมาณที่สะสมขึ้นอยู่กับสุขภาพและวัยของแต่ละคน

เมื่อถูกถามว่าชาวบ้านควรกินปลาหรือไม่ ดร.เสถียรตอบว่าทางวิชาการสามารถกินได้ แต่ไม่ควรกินต่อเนื่อง เพราะยังมีการปนเปื้อน หากเลี่ยงได้ควรเลี่ยง โดยเฉพาะผู้หญิงตั้งครรภ์ที่อาจได้รับผลกระทบรุนแรง ปรอทเป็นสาเหตุให้เกิดโรคมินามาตะในญี่ปุ่น ซึ่งเกิดจากการกินปลาที่ปนเปื้อนปรอทจากอุตสาหกรรม ความปลอดภัยด้านอาหารคือไม่ควรมีโลหะหนักในปลา ถ้ามีต้องไม่เกินมาตรฐาน แต่ถ้ากินทุกวันก็จะสะสมเพิ่มขึ้นในร่างกาย โดยเฉพาะปรอท ตะกั่ว และแคดเมียมที่ร่างกายขจัดออกได้ยาก ส่วนสารหนูอาจเพิ่มความเสี่ยงมะเร็งแต่ขึ้นอยู่กับแต่ละคน

ในวันเดียวกัน สำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดเชียงรายแจ้งว่านายชรินทร์ ทองสุข ผู้ว่าฯ เชียงราย ได้สั่งให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเร่งสำรวจและกำจัดสิ่งกีดขวางแม่น้ำกก เพื่อช่วยลดปัญหาน้ำท่วมในอนาคต พบจุดกีดขวาง 20 จุด จากสะพานถนนเลี่ยงเมืองตะวันตกถึงสะพานเฉลิมพระเกียรติ และให้ดำเนินการแก้ไขเป็นการด่วน

การทดสอบตะกอนในแม่น้ำกกเผยให้เห็นระดับโลหะหนักและสารหนูที่สูง

การทดสอบตะกอนในแม่น้ำกกเผยให้เห็นระดับโลหะหนักและสารหนูที่สูง